content
ლექცია 7. მასობრივი და მაღალი ხელოვნება
ლექცია 7. მასობრივი და მაღალი ხელოვნება
კულტურაში, ისევე როგორც მთლიანად საზოგადოებაში, მნიშვნელოვანია შეისწავლო და პატივი სცე ადამიანებს განსხვავებული კულტურული შეხედულებებითა და ინტერესებით. დღეს რთულია განსაზღვრო, თუ რა ითვლებოდა ადრე მასობრივ კულტურად და „მაღალ“ კულტურად. ლეონარდო და ვინჩი დღეს ცოცხალი რომ ყოფილიყო, შესაძლოა გამხდარიყო მეწარმე კომპიუტერული თამაშების ინდუსტრიაში.

1929 წელს გამოქვეყნდა ესპანელი ფილოსოფოსისა და სოციოლოგის, ხოსე ორტეგა-ი-გასის წიგნი „მასების აჯანყება“. მასში აღწერილია როგორ იგდებენ „მასები“ ხელში ძალაუფლებას და აღწევენ ცხოვრების დონეც, რომელიც ადრე მხოლოდ რჩეულთათვის იყო ხელმისაწვდომი. 

მოგვიანებით კულტურის დაყოფის თემა მაღალ და მასობრივ კულტურებად აიტაცა მაქს ჰორკჰეიმერმა და თეოდორ ადორნომ. მათ გამოიყენეს ტერმინი „კულტურის ინდუსტრია“ რათა აღეწერათ ინდუსტრიული აპარატი, რომელიც აწარმოებს უნიფორმას, სტანდარტულ სიახლეებს ხელოვნების, ფერწერის, ლიტერატურის, კინოს სფეროში. მათი აზრით, სერიულ წარმოებას არ მოაქვს რაიმე ღირებული, ის უბრალოდ გვეხმარება გადავიტანოთ ყურადღება ყოველდღიური პრობლემებიდან, ჩავახშოთ ინიციატივა და კრეატიულობა. სხვასთან ერთად, მათი კრიტიკა ეხება ისეთ მსუბუქ ჟანრებს, როგორიცაა ტრიუკებზე აგებული სანახაობრივი ფილმები და მულტფილმები.   

მოგვიანებით, მკვლევარებმა დაინახეს პოპულარულ კულტურაში არა მხოლოდ ის პროდუქტი, რომელსაც ინდუსტრია სთავაზობს პასიურ „მასებს“, არამედ შემოქმედების დარგი და სოციალური პროცესებისა და ცვლილებების ასახვა. მაგალითად, რასობრივი ტოლერანტობის დამკვიდრება შეიმჩნევა პოპულარულ კულტურაში ბოლო 50 წლის განმავლობაში - როცა 50-იანი წლების მულტფილმში „ტომი და ჯერი“, აფრო-ამერიკელი ქალი უბრალოდ წარმოდგენილია როგორც დიასახლისი, რომლის ხელი თეთრ ხელთათმანში დროდადრო ჩანს ეკრანზე. 2000 წლისთვის, ჰოლი ბერიმ, ჯეიმს ფოქსმა და დენზელ ვაშინგტონმა მიიღეს ოსკარი საუკეთესო სამსახიობო შესრულებისთვის.

გარდა ამისა, მასობრივი მედიასაშუალებები ფართოდ გამოიყენება საგანმანათლებლო მიზნებისთვის. სულ უფრო პოპულარული ხდება ფორმატი “edutainment” (განათლება-გართობა), რომელიც განათლებისა და გართობის კომბინაციას წარმოადგენს. მაგალითად, დოკუმენტური სერიალი “Through the Wormhole” (სივრცისა და დროის გვირაბი), რომელსაც უძღვება მორგან ფრიმანი, შეისწავლის თანამედროვე მეცნიერების საიდუმლოებებს, და ამავე დროს სარგებლობს დიდი პოპულარობით მაყურებლებს შორის, რაზეც მეტყველებს ემის (Emmy) ნომინაცია.

მსოფლიო პოპ ვარსკვლავები - ლედი გაგა, დევიდ ბეკჰემი, შაკირა, რიანა - უფრო მეტ ყურადღებას აქცევენ ხალხს, განსაკუთრებით ახალგაზრდობას, ვიდრე პოლიტიკოსები. იმ დროს, როცა 21-ე საუკუნეში ახალგაზრდების აზრი ითამაშებს საკმაოდ მნიშვნელოვან როლს სხვადასხვა ქვეყნების პოლიტიკასა და ეკონომიკაში. ძალზედ მაღალია ახალგაზრდა თაობის კულტურის პოტენციალი შემოქმედებითი იდეებისა და ფორმების გამოხატვის სახით.  

და ბოლოს, ახალი მედიასაშუალების გამოჩენამ შეცვალა აუდიტორიის როლი კულტურასთან ურთიერთობაში. შინაარსის უბრალო აღქმას დაემატა აქტიური მონაწილეობა შინაარსის შექმნაში. ასე, ჯასტინ ბიბერმა მიიქცია პროდიუსერების ყურადღება, როცა მისი სამოყვარულო ვიდეო რგოლები პოპულარული გახდა YouTube-ზე (https://www.youtube.com/watch?v=KJWZSEkCrAM). ამის მსგავსად, საერთაშორისო ინტერესი გამოიწვია უკრაინელმა მხატვარმა ნასტია ნუდნიკმა, რომელმაც ინტერნეტით გამოაქვეყნა ცნობილი ნახატების ირონიული ვერსიები Emoji-nation http://www.ignant.de/wp-content/uploads/2014/04/nastya-nudnik_emoji_art01.jpg

ვუამბოთ მეგობრებს