content
ლექცია 1: რა არის კულტურული ჟურნალისტიკა?
ჩემი სახელია მაია ჯეგი. მე ვარ ბრიტანელი ჯილდოს მფლობელი კულტურული ჟურნალისტი და კრიტიკოსი ლონდონში. 25 წელზე მეტია ვწერ სტატიებს „გარდიანისთვის“, „ფაინენშელ თაიმს ვიქენდისთვის“, „იქონომისთისთვის“, „ნიუსვიქისთვის“ და სხვა წამყვანი ჟურნალებისთვის. 10 წელზე მეტია ვარ მწერალი და კრიტიკოსი ხელოვნების განხრით „გარდიან რივიუსთვის“, რვა წელი „გარდიანის“ საერთაშორისო ახალი ამბების სარედაქციო კოლეგიაში მუშაობის შემდეგ. ხუთივე კონტინენტიდან ვაკეთებ რეპორტაჟებს კულტურაზე და ვიღებ ინტერვიუებს ხელოვნების განხრით, ასობით სახელგანთქმულ ან დამწყებ პიროვნებებისგან, მათ შორის არის 12 ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურის დარგში. 2017 წელს მე, როგორც უფროსმა ექსპერტმა, ჩავატარე ევროკავშირის აღმოსავლეთ პარტნიორობის პროგრამის, საპილოტე ტრეინინგ კურსი „კულტურული ჟურნალისტიკის სემინარი“ საქართველოში, მოლდოვასა და უკრაინაში. ჩემი შესავალი შეეხება პროფესიული კულტურული ჟურნალისტიკის რამდენიმე ასპექტს.

რა არის კულტურული ჟურნალისტიკა? კულტურული ჟურნალისტიკის ძირითადი საზრუნავი და ინტერესი ხელოვნება და შემოქმედებითი საქმიანობაა, ის პიროვნებები, ინსტიტუტები და პოლიტიკა, რომლებიც ხელოვნებას ასაზრდოებს.  ხელოვნებაში, როგორც წესი, იგულისხმება ლიტერატურა, ვიზუალური ხელოვნება, მუსიკა, კინო, თეატრი,  ცეკვა, ფოტოგრაფია, არქიტექტურა და დიზაინი. ხელოვნების ეს ფორმები მოიცავენ როგორც "მაღალ კულტურას" (ტრადიციული ხელოვნების ფორმები) ასევე "პოპულარული კულტურას" (ადრე ცნობილი იყო როგორც ხალხური ხელოვნება). კულტურის განმარტება ასევე ვრცელდება მასობრივ გასართობებზე როგორიცაა: პოპულარული ფილმები, რადიო, ტელევიზია და კომპიუტერული თამაშები.  უფრო ფართო განსაზღვრება შეიძლება შეიცავდეს ყველაფერს მებაღეობიდან და გასტრონომიიდან ურბანულ დაგეგმარებამდე და  ინოვაციურ ტექნოლოგიებამდე.

კულტურული ჟურნალისტიკის საზრუნავი და ინტერესი  გაფართოვდა, რადგან კულტურის აღქმა და  მისი როლი საზოგადოებაში განვითარდა.  მოაზროვნეები, რომლებმაც ახალი მიმართულებები განავითარეს, არიან ედვარდ სეიდი, ჯორჯ სტეინერი, უმბერტო ეკო და სტიუარტ ჰოლი. ჩვენ ახლა ვსაუბრობთ "კულტურულ ომებსა" და "კულტურულ ძვრებზე", რომლებიც პოლიტიკურ და სოციალურ ცვლილებებს მართავენ.

დღესდღეობით აღიარებულია 21-ე საუკუნეში ხელოვნების სექტორის ეკონომიკური წვლილის ზრდა კერძოდ, სახეზე გვაქვს სამუშაო ადგილების ზრდა  ტურიზმში, ექსპორტის განვითარებაში. აგრეთვე ხელოვნება არის  სოციალური პრობლემების გადაჭრისა და ფასეულობების გადაცემის საშუალება. "კულტურული და შემოქმედებითი ინდუსტრია" მოიცავს ტრადიციულ ხელოვნებას, გამოყენებით ხელოვნებასა და შემოქმედებით ინოვაციებს.

ევროკავშირი ასევე აღიარებს გამოხატვის თავისუფლებას, მათ შორის მხატვრულ გამოხატვას, რაც მნიშვნელოვანია ინდივიდუალური თვითრელიზაციისთვის და "მნიშვნელოვანია საზოგადოებაში ინდივიდის პიროვნულობის განვითარებისა და გამოვლენისთვის“.

ზოგიერთებს, მათ შორის ბევრ ხელოვანს, ურჩევნია ხაზი გაუსვას ხელოვნების შინაგან ღირებულებას, ვიდრე მის ეკონომიკურ და სოციალურ სარგებელს. და მაინც ეკონომიკური არგუმენტები  გავლენას ახდენენ საზოგადოებრივ რესურსებსა და პოლიტიკაზე, რათა მათ ხელი შეუწყონ ხელოვნების განვითარებას, ისევე როგორც მედია არის დაინტერესებული გავლენა მოახდინოს საზოგადოებაზე და ამით შექმნას აუდიტორია ხელოვნებისთვის.

ნაწილობრივ ამ ეკონომიკური ღირებულების აღიარების გამო, საინფორმაციო საშუალებებში კულტურის საკითხების  გაშუქება გაფართოვდა და გასცდა ხელოვნებისა და ლიტერატურის თუ კულტურის ფარგლებს, და მოიცვა ახალი ამბები ბიზნესის, მოგზაურობისა და ცხოვრების წესის შესახებ.

ვუამბოთ მეგობრებს