Тэарэтычныя аспекты прадпрымальніцкай дзейнасці: кароткі агляд

На працягу стагоддзяў чалавецтва выпрацоўвала шматлікія тэорыі і праводзіла даследаванні, імкнучыся знайсці вызначэнне таго, што такое прадпрымальніцкая дзейнасць і хто такі прадпрымальнік. Слова «прадпрымальніцтва» прыйшло да нас з французскай або нямецкай мовы, і азначае «прадпрыемства». Для гэтага складанага паняцця да гэтага часу няма адзінага ўзгодненага вызначэння. Існуючыя па гэтым пытанні пункты гледжання я падзяліла б на некалькі груп:

• Прадпрымальнік як асоба, якая прымае рызыкі: Рычард Канцільён (Richard Cantillon — 1680-1734 гг.), першы хто даў вызначэнне прадпрымальніка як асобы, гатовай узяць на сябе рызыку з мэтай атрымання прыбытку ў будучыні.

• Прадпрымальнік: ключавы фактар эканамічнага развіцця: Жан-Батыст Сэй (Jean-Baptiste Say —1767-1832 гг.) апісвае прадпрымальніка як асобу, якая можа накіраваць эканамічныя рэсурсы ў сферы з высокай прадукцыйнасцю і наладзіць вытворчыя працэсы, звязваючы розныя фактары вытворчасці з наяўнымі дадзенымі і вопытам.

• Прадпрымальнік: інаватар і рухавік перамен: Ёзэф Шумпетэр (Joseph Shumpeter —
  1883-1950 гг.) вызначае паняцце «прадпрымальнік» як «лідэр, чалавек, які ўносіць уклад у працэс «стваральнага разбурэння»».

• Прадпрымальнік, які стаў такім дзякуючы такім асобасным якасцям і асаблівасцям характару: высокая патрэба ў дасягненнях, матывацыя стаць лепшым, высокі ўзровень упэўненасці ў сабе, аптымізм, здольнасць генераваць наватарскія ідэі, творчае мысленне, адораны багатым уяўленнем, малаўседлівы і дальнабачны.

• Прадпрымальнік, які стаў такім дзякуючы свайму асяроддзю: знешнія фактары, у тым ліку сямейныя карані, папярэдняя працоўная дзейнасць, адукацыя, сацыяльныя сувязі, культура, папярэдні вопыт кіравання.

• Прадпрымальнік як лідэр і кіраўнік. Па меры таго, як прадпрыемства разрастаецца, на пэўным этапе яго росту прадпрымальнік становіцца лідэрам і кіраўніком. Вось тут і не абысціся без кіраўніцкіх навыкаў і ведаў.

Прадпрымальніцтва ў сферы мастацтва: вызначэнне

«Прадпрымальніцтва ў сферы мастацтва — гэта спалучэнне эканамічнай і сацыяльна-культурнай дзейнасці. У яго аснове ляжыць:

• запал да мастацтва

• стратэгічнае бачанне ўстойлівага развіцця бізнэсу і

• дакладнае разуменне сучаснага кантэксту, у якім функцыянуе мастацтва».

«Прадпрымальнікі ў сферы мастацтва бяруць крэатыўныя і інавацыйныя творчыя ідэі і трансфармуюць іх ва ўстойлівыя бізнэс-мадэлі, адшукваючы і распараджаючыся рэсурсамі абсалютна нечаканым чынам, а таксама ўкараняючы розныя наватарскія падыходы, пры гэтым прымаючы на ​​сябе пэўную долю рызык (не толькі фінансавых, але і рэпутацыйных). Яны ўмеюць распазнаваць магчымасці і тэндэнцыі, якія паступаюць звонку. І сюды адносяцца не толькі рынкавыя магчымасці, але і сацыяльныя, гуманітарныя, культурныя». (Крыніца: «Міжнародная прадпрымальніцкая дзейнасць у сферы мастацтва», аўтар – Лідзія Варбанова, выдавецтва Routledge, 2016 год) 

Прадпрымальнікі ў сферы мастацтва: віды і іх характарыстыка

• Артпрадпрымальнік (Artpreneur) — чалавек творчасці, які, акрамя непасрэдна самой творчай дзейнасці, яшчэ і займаецца пытаннямі, звязанымі з выпускам свайго прадукту на рынак, напрыклад: прыцягненне сродкаў, праца з кліентамі, прасоўванне прадукту, кіраванне фінансамі і інш.

• Прадпрымальнік у сферы культуры (Culturepreneur) мае больш шырокае значэнне, чым паняцце «артпрадпрымальнік», і належыць да прадпрымальнікаў культурнага сектара, якія вядуць дзейнасць самастойна або ў рамках арганізацыі па шырокаму спектру напрамкаў у галіне культуры і мастацтва.

• Крэатыўны прадпрымальнік (Creative entrepreneur): належыць да прадпрымальнікаў, якiя былi заняты ў розных галінах крэатыўных індустрый. Такія прадпрымальнікі з'яўляюцца заснавальнікамі і кіраўнікамі прадпрыемстваў з творчым складнікам, некамерцыйных арганізацый або сацыяльных прадпрыемстваў.

• Прадпрымальнікі ў сферы мастацтва (Business entrepreneurs in the arts): заснавальнікі і ўладальнікі камерцыйных арганізацый.

• Сацыяльныя прадпрымальнікі (social entrepreneurs) прымаюць удзел у вырашэнні сацыяльных праблем і дамагаюцца ўплыву ў грамадстве, пашыраючы правы і магчымасці людзей, груп і супольнасцей.

• Прадпрымальнік, які дзейнічае ў інтарэсах грамадства (Community entrepreneur) — гэта той, хто стымулюе эканамічную дзейнасць у сваёй супольнасці і прымае ўдзел у вырашэнні пытанняў, якія закранаюць гэты рэгіён або горад, пашыраючы магчымасці для працаўладкавання на нізавым узроўні.

• Віртуальны прадпрымальнік у сферы мастацтва (Digital entrepreneur in the arts): такі прадпрымальнік выкарыстоўвае патэнцыял новых тэхналогій і онлайн-інструментарый для пошуку і рэалізацыі магчымасцей на міжнародным узроўні, стварэння новага бізнэсу, распаўсюджвання інфармацыі, рэалізацыі тавараў і паслуг праз інтэрнэт і / або для супрацоўніцтва з кліентамі і партнёрамі.

Інавацыі: інструмент для эфектыўнага знешняга фінансавання

Інавацыі граюць важную ролю ў мабілізацыі знешняга фінансавання, паколькі яны падкрэсліваюць унікальнасць новай кампаніі, якая зараджаецца ў сферы мастацтва. Важна адзначыць, што інавацыі маюць дачыненне не толькі да тэхналогій, але і да сацыяльна-эканамічных каштоўнасцей, якія яны ствараюць.

Віды інавацый

Літаратура, якая разглядае пытанні, звязаныя з інавацыямі, па-рознаму класіфікуе іх віды ў залежнасці ад такіх крытэрыяў, як: навізна інавацыі; якога роду змены яна прыўносіць; сектар, у якім яна ўкаранёна; спосаб стварэння інавацыі; матывы, якія заахвоцілі да стварэння інавацыі і інш.

• Рэвалюцыйныя інавацыі выклікаюць радыкальныя змены ў многіх сферах — у вытворчай сферы, у сферы паслуг, у вытворчых працэсах, у арганізацыі збыту прадукцыі. Такія інавацыі правакуюць шмат рызык і патрабуюць вялікіх інвестыцый, асабліва ў навуковыя даследаванні і распрацоўку

• Інкрэментаваныя (паступовыя) інавацыі прадугледжваюць бесперапыннае і паступовае ўдасканаленне існуючага прадукту, паслугі, працэсу або метаду. Такія інавацыі істотна не мяняюць бізнэс-мадэль або тэхналогію вытворчасці прадукцыі і яе збыту.

• У залежнасці ад розных крытэрыяў падзяляюць наступныя віды інавацый, напрыклад:

  • Прадуктовыя і працэсныя інавацыі

  • Сістэматычныя і адзінкавыя інавацыі

  • Інавацыі ў камерцыйным і сацыяльным асяроддзі

Для інавацый у мастацтве характэрны такія ключавыя характарыстыкі:

• Міжсектаральны ўплыў — уплыў на іншыя сектары (сектар навукі, тэхналогій, сацыяльную сферу, сферу адукацыі і інш.)— гэта тое, што робіць творчы праект або арганізацыю ўнікальным

• Адкрытасць і шырокі ўдзел — садзейнічанне выкарыстанню мастацтва як сродку для задавальнення сацыяльных, эканамічных і іншых патрэб соцыума

• Шматфункцыянальнасць — адносіцца як да творчага працэсу, так і да іншых арганізацыйных сфер.

• Адкрытасць да супрацоўніцтва — прадугледжвае абмен ідэямі паміж асобнымі творчымі арганізацыямі і супольнасцямі.

• Арыентаванасць на пэўную краіну — тое, што можа лічыцца інавацыйным у адной краіне, у адным рэгіёне або кантэксце, можа не быць інавацыяй у іншай краіне.

Як толькі мы разбяромся, у чым сутнасць прадпрымальніцкай дзейнасці ў сферы мастацтва, хто такія прадпрымальнікі ў сферы мастацтва і чаму інавацыі так важныя, у наступным відэа мы разгледзім асновы стварэння бізнэс-мадэлі і крыніцы знешняга фінансавання крэатыўных стартапаў. У трэцім відэа мы вывучым асновы бізнэс-планавання, заснаванага на прынцыпах узаемавыгаднага, калектыўнага і стратэгічнага супрацоўніцтва.