content
Դասախոսություն 1. Գործարարություն եվ նորարարություն՝ հաջող դրամահավաքի վեկտորները
Սույն դասընթացի նպատակն է ներկայացնել նորակերտ ընկերությունների համար նախատեսված դրամահավաքի այլընտրանքային ձեվերը: Դասընթացի տրամաբանական կառուցվածքը թույլ է տալիս, որ հերթականությամբ ուսումնասիրվեն նորարարության եվ ձեռնարկատիրության հիմնախնդիրները, հիմնական բիզնես մոդելները, արվեստի բնագավառում առկա բիզնես նախագծերի հիմնական բովանդակությունն ու կառուցվածքը, ինչպես նաեվ արվեստի բնագավառից դեպի տնտեսություն կատարած անցումները, որոնք կարող են նպաստել ստեղծարար քաղաքների, խմբերի եվ համագործակցության այլ ռազմավարական ձեվերի զարգացմանը:

Ձեռնարկատիրության տեսությունների համառոտ ակնարկ

Դարերի ընթացքում ձևավորվել են բազում ուսումնառություններ և տեսություններ, որոնց հիմնական նպատակն է եղել հասկանալ, թե ինչ է ձեռնարկատիրությունը, և ովքեր են ձեռնարկատերերը: Անգլերեն ձեռնարկատիրություն /entrepreneurship/ բառն ունի ֆրանսերեն և գերմաներեն արմատներ ու նշանակում է նախաձեռնություն: Բառը չունի բոլորի կողմից ընդունված սահմանում, և այս կապակցությամբ տարբերակում են ձեռնարկատիրության մասին ուսումնասիրության կատարած դպրոցների առաջադրած հետևյալ սահմանումները:

  • Ռիսկի դիմող ձեռնարկատեր. Ռիչարդ Քանթիլոնը (1680-1734) առաջին հեղինակն էր, ով սահմանեց ձեռնարկատիրոջը որպես շահույթ ստանալու նպատակով ռիսկի դիմող գործարարի:

  • Ձեռնարկատերեր. Տնտեսության զարգացման հիմնական գործոնը. Ժան Բապտիստ Սեյը (1767-1832) ձեռնարկատեր անվանեց այն գործարար մարդկանց, ովքեր տնտեսական միջոցները ներդրեցին բարձր արդյունավետություն ունեցող ոլորտներում և արտադրության գործընթացում արտադրության տարաբնույթ գործոններին զուգահեռ ներմուծեցին տեղեկատվությունն ու փորձը:

  • Ձեռնարկատերը` որպես նորարար և փոփոխություններ կատարող. Ջոզեֆ Շումպետերը (1883-1950) սահմանեց ձեռնարկատիրոջը որպես առաջնորդի և «ստեղծարար կործանմանն» աջակցողի:

  • Անձնական հատկանիշների շնորհիվ ձեռներեց դարձած գործարար: Այստեղ նշվում են այնպիսի հատկանիշներ, ինչպիսիք են նվաճումների ձգտումը, ուրիշներին գերազանցելու ցանկությունը, ինքնավստահությունը, լավատեսությունը, նորարարությունը, ստեղծարար միտքը, զարգացած երևակայությունը, անհանգստությունը և նախաձեռնող ջիղը:

  • Արտաքին միջավայրի կողմից ձևավորված ձեռներեց: Արտաքին գործոն ասելով`նկատի ունենք ընտանեկան հանգամանքները, աշխատանքային փորձը, կրթությունը, սոցիալական մեդիան, մշակույթը, կառավարման նախկին փորձը:

  • Ձեռներեցը որպես առաջնորդ և կառավարիչ: Քանի որ յուրաքանչյուր ձեռնարկություն աճում է ժամանակին համընթաց, կազմակերպության աճի որոշակի փուլում ձեռներեցը դառնում է առաջնորդ և կառավարիչ: Այս պատճառով կարևորվում են կառավարչի հմտությունները և կարողությունները:

Ձեռնարկատիրությունն արվեստի բնագավառում. սահմանում

«Ձեռնարկատիրությունն արվեստի բնագավառում թե՛ տնտեսական, թե՛ հասարակական-մշակութային բնույթ ունի: Դրա հիմքում ընկած են.

  • Արվեստի նկատմամբ խիստ հետաքրքրվածությունը

  • Կայուն բիզնեսի զարգացման ռազմավարական տեսլականը

  • Արվեստի ժամանակակից համատեքստի ընկալումը

«Արվեստի բնագավառում ձեռներեցները գործի են դնում ստեղծարար և նորարար գեղարվեստական գաղափարներ` դրանք վերածելով կայուն բիզնես մոդելների` փնտրելով և հայթայթելով իրենց տրամադրության տակ չգտնվող ռեսուրսները և կիրառելով միայն որոշակի ռիսկ պահանջող տարաբնույթ նորարար մոտեցումներ, որոնք առնչվում են ոչ միայն ֆինանսներին, այլև ձեռնարկության համբավին: Նրանք տեսնում և օգտագործում են արտաքին հնարավորությունները և ուղղությունները, որոնց թիրախը միայն շուկան չէ, այլ հասարակությունը, մարդը և մշակույթը»: /Աղբյուրը` Լ. Վարբանովա, /2016/, Միջազգային ձեռնարկատիրությունը արվեստի բնագավառում, Ռաութլեջ /:

Արվեստի բնագավառում գործող ձեռներեցները: Նրանց տեսակներն ու առանձնահատկությունները

  • Արվեստի գործարարը զբաղվում է արվեստով և նաև անում ամեն ինչ, այն շուկայում ներկայացնելու համար: Նա զբաղվում է դրամահավաքով, հաղորդակցվում է հաճախորդների հետ, կառավարում ֆինանսներ, զբաղվում առաջխաղացմամբ և այլն:

  • Մշակութային գործարարն ավելի լայն հասկացություն է, քան արվեստի գործարարը և մատնանշում է այն գործարարներին, ովքեր միայն գործում են կազմակերպության համատեքստում արվեստին և մշակույթին առնչվող մի շարք ոլորտներում:

  • Ստեղծարար գործարարը այն ձեռներեցն է, ով աշխատում է ստեղծարար արդյունաբերությունների ոլորտում: Նման ձեռներեցները հիմնում և կառավարում են ստեղծարար տարրերով լի ձեռնարկություններ, շահույթ չհետապնդող կազմակերպություններ կամ հասարակական ձեռնարկություններ:

  • Արվեստի բնագավառի բիզնես գործարարները բիզնես կազմակերպությունների հիմնադիրներն ու տերերն են:

  • Սոցիալական ձեռներեցները նպաստում են հասարակական խնդրի լուծմանը և ազդեցություն են թողնում հասարակության վրա` իրավազորելով մարդկանց, խմբերին ու համայնքներին:

  • Համայնքային ձեռներեցը խթանում է տնտեսական գործունեությունը համայնքում և նպաստում տարածքում կամ քաղաքում առկա խնդիրների լուծմանը` ստեղծելով զանգվածային զբաղվածություն:

  • Արվեստի բնագավառում թվային գործարարը կիրառում է նոր տեխնոլոգիաների և առցանց գործիքների ներուժը` միջազգային հնարավորություններ ձեռք բերելու, նոր բիզնես ստեղծելու, տեղեկատվություն տարածելու, ապրանքներ և ծառայություններ վաճառելու, ինչպես նաև հաճախորդների ու գործընկերների հետ համագործակցելու նպատակով:

Նորարարություններ: Հաջող արտաքին ֆինանսավորման համար նախատեսված գործիքներ

Նորարարությունները կարևորվում են արտաքին ֆինանսավորման գործում, քանի որ նրանք ընդգծում են արվեստի բնագավառում գործող նոր ընկերության տարբերակումն ու առանձնահատկությունները: Կարևոր է ընդգծել, որ նորարարությունները առնչվում են ոչ միայն տեխնոլոգիային, այլև իրենց ստեղծող հասարակական և տնտեսական արժեքներին:

Նորարարությունների տեսակները

Նորարարության վերաբերյալ գրականությունը գործածում է այնպիսի չափորոշիչների վրա հիմնված տիպաբանություն, ինչպիսիք են նորարարության ծավալը, արդյունքում տեղի ունեցող փոփոխությունների տեսակները, այն հատվածը, որտեղ այն զարգացում է ապրում, ինչպես նաև այն, թե ինչպես և որ ազդակների արդյունքում է ծնվում այդ նորարարությունը:

  • Բեկումնային նորարարությունը ներկայացնում է բազում ոլորտներում ապրանքի, ծառայության, գործընթացի կամ արտադրման մեթոդի ու իրացման շրջանակներում տեղ գտած կտրուկ փոփոխությունները: Այս նորարարությունը ռիսկային է և մեծ ներդրումներ է պահանջում, հատկապես հետազոտությունների և զարգացման ոլորտում:

  • Աստիճանաբար աճող նորարարությունը վերաբերում է առկա ապրանքի, ծառայության, գործընթացի կամ մեթոդի շրջանակներում տեղ գտած շարունակական և աստիճանական փոփոխություններին: Այն զգալի փոփոխության չի ենթարկում ոչ բիզնես մոդելը, ոչ էլ ապրանքի կամ ծառայության արտադրանքի ու հարցման մեթոդները:

  • Նորարարության շատ այլ տեսակներ կան հիմնված տարբեր չափորոշիչների վրա, ինչպիսիք են`

  • Ապրանքի և գործընթացի նորարարությունը

  • Համակարգված և պատահական նորարարությունները

  • Գործնական կամ հասարակական նորարարությունները:

Արվեստի բնագավառում նորարարության դրսևորումները`

  • Միջոլորտային, երբ ներգրավված են այլ ոլորտներ նույնպես, ինչպես, օրինակ, գիտությունը, տեխնոլոգիան, հասարակական ոլորտը, կրթությունը և այլն: Այս տեսակի նորարարությունը յուրօրինակություն է հաղորդում արվեստի նախագծին կամ կազմակերպությանը:

  • Ներառական և մասնակցային, երբ արվեստը ծառայում է որպես հասարակական, տնտեսական կամ համայնքային այլ խնդիրներին անդրադառնալու միջոց:

  • Երկակի գործառույթի, երբ նորարար մոտեցում է դրսևորվում ոչ միայն ստեղծագործ գործընթացին, այլև այլ կազմակերպչական ոլորտներին:

  • Համագործակցային, երբ արվեստի բնագավառում գործող կազմակերպություններ և համայնքներ փոխանակվում են գաղափարներով:

  • Երկրին բնորոշ, այսինքն` այն, ինչ նորարար է համարվում մի երկրում, տարածաշրջանում կամ համատեքստում, կարող է նորարար չհամարվել մեկ այլ համատեքստում:

Երբ հասկանանք, թե որն է ձեռնարկատիրության դերը արվեստի բնագավառում, ովքեր են արվեստի ձեռնարկատերերը, և ինչով է կարևորվում նորարարությունը, մեր երկրորդ հոլովակում կուսումնասիրենք գործարար մոդելների հիմնադրույթները և արվեստի բնագավառում գործող նորահայտ կամ սկսնակ ընկերությունների անվերջ ֆինանսավորման աղբյուրները: Այնուհետև երրորդ հոլովակում մենք կդիտարկենք խաչաձև, համագործակցային, ռազմավարական գործարար պլանավորման հիմնադրույթները: 

Կիսվել ընկերների հետ