content
Mühazirə 1: Mədəni Jurnalistika nədir?
Mənim adım Maya Caggidir. Mən "Guardıan", "Fınancıal Tımes Weekend", "Economıst", "Newsweek" və digər aparıcı dünya xəbər kiv-lərində 25 ildən çox müxbirlik təcrübəsi olan, mükafatlara layiq görülmüş britaniyalı mədəni jurnalist, tənqidçı, redaktor və festival rejissoruyam. Mən "Guardıan" jurnalının beynəlxalq xəbər xidmətinin redaktor heyətinin tərkibində səkkiz il işlədikdən sonra "Guardıan revıew" jurnalında on ildən artıq incəsənət haqqında oçerklər yazmış və kitab tənqidçisi kimi işləmişəm. Mən beş qitədə reportajlar vermiş və yüzlərlə tanınmış və ya məşhurlaşmaqda olan incəsənət xadimlərindən, o cümlədən ədəbiyyat üzrə 12 Nobel mükafatı laureatından müsahibə götürmüşəm. 2017-ci ildə mən baş ekspert kimi ai-şərq tərəfdaşlığı proqramının mədəni jurnalistika seminarları təlim kursuna Gürcüstan, Moldova və Ukraynada rəhbərlik etmişəm. Bu məlumat mənim peşəkar mədəni jurnalist kimi fəaliyyətimin sadəcə bəzi məqamları haqqındadır.

Mədəni jurnalistika nədir? Mədəni jurnalistikanın əsas məsələsi incəsənət və yaradıcılıq, o cümlədən bu sahənin mövcud olmasına imkan verən siyasətlər və ya onunla məşğul olan şəxslər və təşkilatlardır. İncəsənət çox vaxt ədəbiyyat, təsviri incəsənət, musiqi, film, teatr və rəqs, fotoqrafiya, memarlıq və dizaynın məcmusu kimi başa düşülür. O, həm "yüksək mədəniyyət" (ənənəvi sənət formalarının əksəriyyəti), həm də "kütləvi mədəniyyət" (xalq sənəti kimi tanınır) anlayışlarını əhatə edir. Mədəniyyət anlayışı da ictimaiyyət üçün nəzərdə tutulmuş filmlər, radio, televiziya və kompüter oyunları kimi kütləvi əyləncə formalarını əhatə edir. Mədəniyyət anlayışına daha geniş nəzər saldıqda, o, bağçılıq və kulinariyadan tutmuş şəhərsalma və yenilikçi texnoloji startaplara qədər hər şeyi özündə birləşdirə bilər.

Mədəni jurnalistika üçün əhəmiyyət kəsb edən məsələlər mədəniyyət haqqında anlayışımız və onun cəmiyyətdə rolu inkişaf etdikcə genişlənib. Bu anlayışın yeni istiqamətlərini yaradan mütəfəkkirlər sırasında Edvard Said, Corc Ştayner, Umberto Eko və Stüart Hollu qeyd edə bilərik. İndi biz siyasi və sosial dəyişikliklərin kökündə duran "mədəniyyət müharibələri" və "mədəni dəyişikliklər"dən bəhs edirik. XXI əsrdə incəsənət sektorunun məşğulluq, artım, turizm, ixrac və inkişafa olan iqtisadi təsiri, habelə sosial problemləri həll edən və dəyərləri ötürən amil kimi rolu  getdikcə daha çox qəbul edilir. "Mədəniyyət və yaradıcılıq sahələri" həm ənənəvi incəsənət və təsviri incəsənət formalarını, həm də yaradıcı yenilikləri özündə birləşdirir. Aİ özünü-ifadə azadlığını və şəxsin özünü reallaşdırma və müstəqillik əldə etməsini həvəsləndirmək üçün vacib olan və "şəxsiyyətin cəmiyyət içində inkişafı və ifadə edilməsi üçün mühüm olan" bədii özünü-ifadəni də qəbul edir.

Bəzi adamlar, o cümlədən bir çox incəsənət xadimləri incəsənətin iqtisadi və ya sosial üstünlüklərini deyil, daxili dəyərini vurğulamağa üstünlük verir. Bununla belə, mədəniyyətin iqtisadiyyata təsiri ilə bağlı arqumentlər incəsənətə istiqamətlənmiş ictimai resurslar və siyasətlərin əsaslandırılmasına, habelə incəsənətin siyasətçilərə təsir etmək və incəsənət üçün auditoriya formalaşdırmaq məqsədilə KİV-də işıqlanmasına kömək edə bilər. İncəsənətin iqtisadi dəyərinin qəbul edilməsi ilə əlaqədar olaraq KİV-də yalnız incəsənət və ədəbiyyat, yaxud mədəniyyət haqqında məlumatlar deyil, biznes, mədəni səyahət və həyat tərzi ilə əlaqədar bilgilər xəbərlər, rəy və fikirlər şəklində işıqlandırılır.

Dostlara bildirmək